Odonata
Anisoptera (Ongelijkvleugeligen, echte libellen)
Dit is de groep van de grotere libellen die in rust hun vleugels naast zich houden. Soms worden de vleugels zelfs iets naar voren gehouden zoals bij enkele foto's is te zien.
Steenrode heidelibel, Sympetrum vulgatum
Steenrode heidelibel, Sympetrum vulgatum, fris uitgekomen met morgendauw
Aeshnidae, Glazenmakers
Blauwe glazenmaker, Aeshna cyanea
Bij de blauwe glazenmaker zijn de vrouwtjes groen, om het makkelijk te maken. De twee lichte vlekken op het borststuk zijn zelfs bij vliegende exemplaren vaak goed te zien en kenmerkend.
Blauwe glazenmaker, Aeshna cyanea ♂
Blauwe glazenmaker, Aeshna cyanea ♂
Blauwe glazenmaker, Aeshna cyanea ♀
Blauwe glazenmaker, Aeshna cyanea ♀
Bruine glazenmaker, Aeshna grandis
De bruine glazenmaker is een van de libellen waar je als fotograaf behoorlijk van uit je humeur kan raken. Hij vliegt erg snel en gaat zelden binnen bereik zitten. Heel af en toe heb je geluk en is er een bereid om te poseren. De man kun je herkennen aan het blauw in de ogen, die van de vrouwen zijn geheel bruin.
Bruine glazenmaker, Aeshna grandis ♂
Bruine glazenmaker, Aeshna grandis ♀
Bruine glazenmaker, Aeshna grandis ♀
Vroege glazenmaker, Aeshna isoceles
De vroege glazenmaker komt steeds meer voor in Nederland. Het is een grote soort die opvallend oranje/bruin van kleur is met groen/gele ogen. Vaak zie je hem vliegen en soms gaat hij tussen de grassen zitten, vrij laag bij de grond.
Vroege glazenmaker, Aeshna isoceles ♂
Vroege glazenmaker, Aeshna isoceles ♂
Vroege glazenmaker, Aeshna isoceles ♀
Venglazenmaker, Aeshna juncea
Tijdens een bezoek aan het Bargerveen bij Zwartemeer vliegt er ineens een grote libel over het pad en gaat er vlak naast in de heide zitten. Erg mooi voor een foto zit hij er niet maar het is te doen. Zo te zien is het dier nog maar kort uitgekomen en nog helemaal gaaf. Ik heb het idee dat ik deze soort nog niet eerder heb gezien en dat blijkt te kloppen. Het is de venglazenmaker, een zeldzame soort. Wat opvalt zijn de gele aders aan de voorrand van de vleugels en de bruine pterostigma's.
Venglazenmaker, Aeshna juncea ♀
Paardenbijter, Aeshna mixta
De paardenbijter (Aeshna mixta) behoort tot de echt grote libellen. Het is een algemene soort, opvallend is de spijker tekening op de rug vlak achter de vleugels. Vooral in de nazomer vliegen ze vaak in grote aantallen boven de paden langs de bossen.
Paardenbijter, Aeshna mixta ♂
Paardenbijter, Aeshna mixta ♀
Paardenbijter, Aeshna mixta ♂
Groene glazenmaker, Aeshna viridis
De Groene glazenmaker, Aeshna viridis is gebonden aan wateren met krabbenscheer, Stratiotes aloides. Het vrouwtje van deze soort zet haar eieren uitsluitend af op planten van de krabbenscheer, op de foto's staat dit afgebeeld. Ze land op een blad midden in de plant en loopt gelijk door naar beneden, steekt daarbij het achterlichaam tot soms het borststuk onder water en zet daar de eieren af. Ik werd opmerkzaam op het dier doordat het nogal veel lawaai maakt als ze wegvliegt uit de krabbenscheer. De vleugels raken daarbij de stugge bladeren wat hetzelfde geluid geeft als wanneer er een grote libel opgesloten raakt en tegen een raam vliegt. Bij de groene glazenmaker is het vrouwtje groen, het mannetje overwegend blauw.
Groene glazenmaker, Aeshna viridis ♂
Groene glazenmaker, Aeshna viridis ♀ eileggend
Groene glazenmaker, Aeshna viridis ♀ eileggend
Grote keizerlibel, Anax imperator
14-05-2011. De laatste tijd zie ik een enorme libellen larve wegzwemmen als ik de thermometer wil aflezen uit de zwemvijver. Hij is zo groot dat ik zeer nieuwsgierig ben wat dat moet worden. Vandaag is het zover, hij is uitgekomen. Het is de grote keizerlibel, Anax imperator. Op de tweede foto het vervellingshuidje van de larve waar de libel is uitgekropen. Enkele weken later fotografeer ik een ei leggend vrouwtje.
Grote keizerlibel, Anax imperator
Grote keizerlibel, vervellinghuid
Grote keizerlibel ♂
Grote keizerlibel, eileggend
Zuidelijke keizerlibel, Anax parthenope
Na een aantal keren zoeken op verschillende plaatsen heb ik eindelijk een man van de Zuidelijke keizerlibel kunnen fotograferen. Op het moment dat ik hem zie vliegen denk ik: "dat is hem". Hij is onmiskenbaar met de helder blauwe vlek en het verder donkere lichaam en groene ogen.
Zuidelijke keizerlibel, Anax parthenope ♂
Zuidelijke keizerlibel, Anax parthenope ♂
Glassnijder, Brachytron pratense
Brachytron pratense. Deze soort heeft donshaar op het achterlijf en het borststuk en zeer lange en smalle pterostigma's, het is een algemene soort. Bij het mannetje zijn de gekleurde vlekken blauw, bij het vrouwtje groen.
Glassnijder, Brachytron pratense ♂
Glassnijder, Brachytron pratense ♀
Gomphidae, Rombouten
Plasrombout, Gomphus pulchellus
De Plasrombout, Gomphus pulchellus is een zeldzame soort, ik heb hem gefotografeerd in de Buurt van Sellingen, in een heide gebiedje bij de Ruiten-Aa.
Plasrombout, Gomphus pulchellus ♂
Plasrombout, Gomphus pulchellus ♀
Beekrombout, Gomphus vulgatissimus
De Beekrombout, Gomphus vulgatissimus is te herkennen aan de zwarte poten en het zwarte uiteinde van de staart. de soort komt voor in schone beken, de foto's zijn gemaakt bij de Drentse A.
Beekrombout, Gomphus vulgatissimus ♂
Beekrombout, Gomphus vulgatissimus ♀
Beekrombout, Gomphus vulgatissimus ♀ niet uitgekleurd
Kleine tanglibel, Onychogomphus forcipatus
Onychogomphus forcipatus. Dit is een in Nederland zeer zeldzame libel, in Zuid Europa komt hij meer voor, de foto's heb ik in Bulgarije gemaakt.
Kleine tanglibel, Onychogomphus forcipatus ♂
Kleine tanglibel, Onychogomphus forcipatus ♂
Corduliidae, Glanslibellen
Smaragdlibel, Cordulia aenea
Een algemeen voorkomende libel, fors en stevig en geheel groen of bronskleurig glimmend. Bij het juist uitgekomen exemplaar is het larvenhuidje goed zichtbaar.
Smaragdlibel, Cordulia aenea ♂
Smaragdlibel, Cordulia aenea ♀
Smaragdlibel, Cordulia aenea
Smaragdlibel, Cordulia aenea
Gevlekte glanslibel, Somatochlora flavomaculata
Somatochlora flavomaculata, de Gevlekte glanslibel heb ik gefotografeerd in de Weerribben, Overijssel. Herkenningspunt zijn de vlekken aan de zijkant van het achterlichaam, vooral op de eerste twee segmenten van het achterlijf valt dit op.
Gevlekte glanslibel, Somatochlora flavomaculata ♂
Gevlekte glanslibel, Somatochlora flavomaculata, pas uitgekomen♀
Metaalglanslibel, Somatochlora metallica
Somatochlora metallica, de Metaalglanslibel heeft op de eerste drie achterlijfsegmenten gele vlekjes, goed te zien op de tweede foto. De kleur is glimmend groen, lichter dan bij de Smaragdlibel.
Metaalglanslibel, Somatochlora metallica ♂
Metaalglanslibel, Somatochlora metallica ♂
Libellulidae, Korenbouten
Vuurlibel, Crocothemis erythraea
Opvallend rood zijn de mannen van deze soort, met een afgeplat lichaam waardoor hij meteen is te onderscheiden van de andere rode soorten. De vrouwtjes zijn geel/bruin, soms ook rood maar dan niet zo intensief.
Vuurlibel, Crocothemis erythraea ♂
Vuurlibel, Crocothemis erythraea ♀
Vuurlibel, Crocothemis erythraea ♀
Oostelijke witsnuitlibel, Leucorrhinia albifrons
Een zeer zeldzame soort in Nederland die plaatselijk voorkomt. Kenmerkend zijn de witte achterlijf aanhangsels. de mannetjes hebben zwarte pterostigma's. Vrouwtjes hebben zwarte pterostigma's en enkele gele banden om het achterlichaam.
Oostelijke witsnuitlibel, Leucorrhinia albifrons ♂
Oostelijke witsnuitlibel, Leucorrhinia albifrons, in copula
Oostelijke witsnuitlibel, Leucorrhinia albifrons ♀
Oostelijke witsnuitlibel, Leucorrhinia albifrons, niet uitgekleurd ♂
Sierlijke witsnuitlibel, Leucorrhinia caudalis
Dit is een zeer zeldzame soort in Nederland die op enkele lokale plaatsen best talrijk is. Je ziet de mannetjes vooral op de drijvende bladeren van plomp en waterlelie. Kenmerkend zijn de witte achterlijf aanhangsels. de mannetjes hebben witte pterostigma's die aan de onderkant van de vleugels zwart zijn, bij de vrouwtjes zijn de pterostigma's bruin/zwart met wit naar de buitenkant van de vleugel.
Sierlijke witsnuitlibel, Leucorrhinia caudalis ♂
Sierlijke witsnuitlibel, Leucorrhinia caudalis, in copula
Sierlijke witsnuitlibel, Leucorrhinia caudalis ♀
Sierlijke witsnuitlibel, Leucorrhinia caudalis ♀
Venwitsnuit, Leucorrhinia dubia
De Venwitsnuit, Leucorrhinia dubia is te onderscheiden van de Noordse witsnuit door de tweekleurige voorrand van de vleugel. Tot de knoop is de rand zwart en de rest is geel.
Venwitsnuit, Leucorrhinia dubia ♂
Venwitsnuit, Leucorrhinia dubia
Venwitsnuit, Leucorrhinia dubia ♀
Gevlekte witsnuitlibel, Leucorrhinia pectoralis
Bij de Gevlekte witsnuitlibel, Leucorrhinia pectoralis is te herkennen aan een helder gele vlek op segment 7 bij de mannen worden de andere vlekken donker bruin/rood bij het vrouwtje vuil geel. De vleugels hebben een zwart pterostigma.
Gevlekte witsnuitlibel, Leucorrhinia pectoralis ♀ niet uitgekleurd
Gevlekte witsnuitlibel, Leucorrhinia pectoralis ♂
Gevlekte witsnuitlibel, Leucorrhinia pectoralis ♂
Noordse witsnuit, Leucorrhinia rubicunda
Van dezelfde familie is de Noordse witsnuitlibel. Leucorrhinia rubicunda. bij deze soort is de vleugelvoorrand geel.
Noordse witsnuit, Leucorrhinia rubicunda ♀
Noordse witsnuit, Leucorrhinia rubicunda ♂
Noordse witsnuit, Leucorrhinia rubicunda ♂ niet uitgekleurd
Platbuik, Libellula depressa
De platbuik libelle lijkt wel op de viervlek, heeft ook donkere vlekken in de vleugels tegen het lichaam aan, maar mist deze halverwege de vleugels.
Platbuik, Libellula depressa ♂
Platbuik, Libellula depressa ♂
Platbuik, Libellula depressa ♀
Bruine korenbout, Libellula fulva
De bruine korenbout lijkt veel op de platbuik, heeft ook donkere vlekken in de vleugels tegen het lichaam aan, maar deze zijn veel kleiner. Bij het mannetje zijn de achterste drie segmenten zwart. Niet uitgekleurde mannen en de vrouwen zijn bruinig met in het midden van het achterlijf een zwarte streep (onderste foto). De vrouwen hebben aan het einde van de vleugels een donkere vlek.
Bruine korenbout, Libellula fulva ♂
Bruine korenbout, Libellula fulva ♂
Bruine korenbout, Libellula fulva ♀
Bruine korenbout, Libellula fulva ♀
Viervlek, Libellula quadrimaculata
De viervlek libel is goed te onderscheiden aan de donkere vlekken in de vleugels, het is een veel voorkomende soort.
Viervlek, Libellula quadrimaculata ♂
Viervlek, Libellula quadrimaculata ♂
Viervlek, Libellula quadrimaculata ♀
Viervlek, Libellula quadrimaculata ♀
Witpuntoeverlibel, Orthetrum albistylum
Een soort die wel in België is waargenomen maar nog niet in Nederland. Je kunt hem herkennen aan de witte achterlijf aanhangsels, verder lijkt hij op de gewone oeverlibel. De bovenste foto is gemaakt in Slowakije, de andere twee in Bulgarije.
Witpuntoeverlibel, Orthetrum albistylum ♀
Witpuntoeverlibel, Orthetrum albistylum ♀
Witpuntoeverlibel, Orthetrum albistylum ♂
Zuidelijke oeverlibel, Orthetrum brunneum
Vrouwtjes van deze soort lijken veel op de vrouwen van de Vuurlibel en Beekoeverlibel, de zuidelijke heeft echter een bruin/rood pterostigma.
Zuidelijke oeverlibel, Orthetrum brunneum ♀
Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum
Een algemene soort waarvan de mannen blauw en de vrouwen geel zijn met donkere lengtestrepen. Deze soort heeft zwarte pterostigma's, de twee zeldzame soorten oeverlibellen hebben dat niet.
Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum ♀
Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum ♂
Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum ♂ niet uitgekleurd
Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum ♂ niet uitgekleurd
Beekoeverlibel, Orthetrum coerulescens
Een zeldzame soort waarvan de mannen te herkennen zijn aan de langere niet zwarte, maar geel bruine pterostigma's in de vleugels. De gewone oevelibel heeft zwarte pterostigma's. Bij de Beekoeverlibel is het lichaam van de man blauw berijpt.
Beekoeverlibel, Orthetrum coerulescens ♂
Beekoeverlibel, Orthetrum coerulescens ♂
Beekoeverlibel, Orthetrum coerulescens ♀
Zwarte heidelibel, Sympetrum danae
De zwarte heidelibel Sympetrum danae is een kleine libel. De mannetjes worden zwarter naarmate ze ouder worden, eerst zijn ze geel met zwart zoals de vrouwtjes. Bij de vrouwtjes is er een bruinige vlek in de vleugelbasis.
Zwarte heidelibel, Sympetrum danae ♂
Zwarte heidelibel, Sympetrum danae ♂
Zwarte heidelibel, Sympetrum danae ♂ niet uitgekleurd
Zwarte heidelibel, Sympetrum danae ♀
Kempense heidelibel, Sympetrum depressiusculum
Dit is een vrij kleine en zeer zeldzame libel die in grote aantallen in de Weerribben voorkomt. De mannetjes zijn rood, de vrouwtjes geel en beide geslachten hebben zwarte vlekken aan de zijkant van het achterlichaam.
Kempense heidelibel, Sympetrum depressiusculum ♂
Kempense heidelibel, Sympetrum depressiusculum ♀
Kempense heidelibel, Sympetrum depressiusculum
Kempense heidelibel, Sympetrum depressiusculum
Geelvlekheidelibel, Sympetrum flaveolum
De geelvlekheidelibel, Sympetrum flaveolum, is een zeldzame soort die op steeds meer plaatsen wordt gevonden. Opvallend kenmerk is de grote gele vlek op de achter vleugel die tot aan de achterrand van de vleugel loopt.
Geelvlekheidelibel, Sympetrum flaveolum ♂
Geelvlekheidelibel, Sympetrum flaveolum ♂
Zwervende heidelibel, Sympetrum fonscolombii
Zeldzaam is de zwervende heidelibel Sympetrum fonscolombii, dit dier is rood van kleur en de onderste helft van de ogen is blauw, net als bij de vuurlibel, maar die heeft een afgeplat breed lichaam.
Zwervende heidelibel, Sympetrum fonscolombii ♂
Zwervende heidelibel, Sympetrum fonscolombii ♂ niet uitgekleurd
Zwervende heidelibel, Sympetrum fonscolombii ♀
Bandheidelibel, Sympetrum pedemontanum
Een hele mooie zeldzame soort die zich de laatste jaren uitbreidt is de Bandheidelibel, Sympetrum pedemontamun. Eidelijk heb ik deze soort kunnen zien en dat nog wel op maar enkele kilometers van mijn huis. De vleugeltekening maakt dat je deze soort met geen andere kunt verwisselen. De mannen zijn rood, de vrouwen geelbruin.
Bandheidelibel, Sympetrum pedemontanum ♂
Bandheidelibel, Sympetrum pedemontanum ♀
Bandheidelibel, Sympetrum pedemontanum ♀
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum
Deze soort heeft zwarte poten.
De niet uitgekleurde man is pas verveld, de rode kleur is nog nergens te zien, wel zijn de poten al zwart.
Voor de verschillen tussen de soorten: bloedrood, bruinrood en steenrood, zie: steenrode heidelibel.
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum ♂
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum, niet uitgekleurd ♂
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum ♀
Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguineum, oud ♀
Bruinrode heidelibel, Sympetrum striolatum
Deze soort heeft zwarte poten met gele strepen. Heeft geen snor.
Voor de verschillen tussen de soorten: bloedrood, bruinrood en steenrood, zie: steenrode heidelibel.
Bruinrode heidelibel, Sympetrum striolatum ♂
Bruinrode heidelibel, Sympetrum striolatum ♀
Steenrode heidelibel, Sympetrum vulgatum
De steenrode heidelibel Sympetrum vulgatum is één van de drie heide libellen
die veel op elkaar lijken. De anderen zijn de bruinrode heidelibel Sympetrum striolatum
en de bloedrode heidelibel Sympetrum sanguineum. De eerste twee hebben zwarte poten met gele strepen, de laatste
heeft zwarte poten. Wil je ze van een foto kunnen determineren dan moet de foto schuin
van voren worden gemaakt. Alleen dan kun je de kenmerkende
verschillen zien tussen steenrode en bruinrode. De steenrode heeft een snor, de bruinrode niet.
Eerst naar de
poten kijken, zwarte poten is bloedrode, gestreepte poten met snor is steenrode, gestreepte poten zonder snor bruinrode.
Steenrode heidelibel, Sympetrum vulgatum ♂
Steenrode heidelibel, Sympetrum vulgatum ♀
soortenoverzicht:
- Onderorde: Anisoptera, Ongelijkvleugeligen, echte libellen
- Familie: Aeshnidae, Glazenmakers, 12 soorten in Nederland
- Aeshna cyanea Müller, 1764 - Blauwe glazenmaker
- Aeshna grandis Linnaeus, 1758 - Bruine glazenmaker
- Aeshna isoceles (Müller, 1767) - Vroege glazenmaker
- Aeshna juncea Linnaeus, 1758 - Venglazenmaker
- Aeshna mixta Latreille, 1805 - Paardenbijter
- Aeshna viridis Eversmann, 1836 - Groene glazenmaker
- Anax imperator Leach, 1815 - Grote keizerlibel
- Anax parthenope Selys, 1839 - Zuidelijke keizerlibel
- Brachytron pratense Müller, 1764 - Glassnijder
- Familie: Corduliidae, Glanslibellen, 5 soorten in Nederland
- Cordulia aenea Linnaeus, 1758 - Smaragdlibel
- Somatochlora flavomaculata Vander Linden, 1825 - Gevlekte glanslibel
- Somatochlora metallica Vander Linden, 1825 - Metaalglanslibel
- Familie: Gomphidae, Rombouten, 5 soorten in Nederland
- Gomphus pulchellus Selys, 1840 - Plasrombout
- Gomphus vulgatissimus Linnaeus, 1758 - Beekrombout
- Onychogomphus forcipatus Linnaeus, 1758 - Kleine tanglibel
- Familie: Libellulidae, Korenbouten, 21 soorten in Nederland
- Crocothemis erythraea Brullé, 1832 - Vuurlibel
- Leucorrhinia albifrons Burmeister, 1839 - Oostelijke witsnuitlibel
- Leucorrhinia caudalis Charpentier, 1840 - Sierlijke witsnuitlibel
- Leucorrhinia dubia Vander Linden, 1825 - Venwitsnuitlibel
- Leucorrhinia pectoralis Charpentier, 1825 - Gevlekte witsnuitlibel
- Leucorrhinia rubicunda Linnaeus, 1758 - Noordse witsnuitlibel
- Libellula depressa Linnaeus, 1758 - Platbuik
- Libellula fulva Müller, 1764 - Bruine korenbout
- Libellula quadrimaculata Linnaeus, 1758 - Viervlek
- Orthetrum albistylum Selys, 1848 - Witpuntoeverlibel
- Orthetrum brunneum Fonscolombe, 1837 - Zuidelijke oeverlibel
- Orthetrum cancellatum Linnaeus, 1758 - Gewone oeverlibel
- Orthetrum coerulescens Fabricius, 1798 - Beekoeverlibel
- Sympetrum danae Sulzer, 1776 - Zwarte heidelibel
- Sympetrum depressiusculum Selys, 1841 - Kempense heidelibel
- Sympetrum flaveolum Linnaeus, 1758 - Geelvlekheidelibel
- Sympetrum fonscolombii Selys, 1840 - Zwervende heidelibel
- Sympetrum pedemontanum Müller, 1766 - Bandheidelibel
- Sympetrum sanguineum Müller, 1764 - Bloedrode heidelibel
- Sympetrum striolatum Charpentier, 1840 - Bruinrode heidelibel
- Sympetrum vulgatum Linnaeus, 1758 - Steenrode heidelibel